‍ของดีสุโขทัย

‍#ซิ่นตีนจกลายทานตะวัน

หนึ่งในลวดลายผ้าซิ่นตีนจกไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว ที่ทอกันเองเพื่อใช้ใส่ไปทำบุญ หรือในโอกาสพิเศษ แต่ไม่ได้ถูกบันทึกไว้ใน เก้าลายโบราณของผ้าตีนจกไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว แต่ก็เห็นช่างทอผ้าทอลายนี้กันมามากกว่า 60 ปี

เรื่องราวของลวดลาย เรียก ดอกทานตะวัน คิดว่า น่าจะออกแบบลายที่ดูคล้ายๆกับดอกไม้ทานตะวัน รูปทรงของลายที่ไม่ใหญ่เกินไป มีลายละเอียดของลาย อาจจะไม่ดูโดดเด่น เมื่อดูไกลๆ แต่เมื่อมองพิศ มองใกล้ ความน่ารักของลวดลาย ความละเอียดของลาย ก็ทำให้ผ้าซิ่นตีนจกนี้ มีเสน่ห์ และเลือกใช้สีที่มีความสดใส ส้มอ่อน กับม่วง ตัดสีดำเล็กน้อย ทำให้มีความน่าสนใจมากขึ้น

#ซิ่นตีนจกลายนางพญา

สีเหลืองทอง #จกขนเม่น เทคนิคการทอผ้าที่เป็นเอกลักษณ์ของผ้าทอไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว

ลายนางพญา เป็นหนึ่งลายที่ออกแบบมาจากผนังของ #วัดนางพญา #อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย โดย #สุนทรีผ้าไทย ได้ร่วมงานกับ #มหวิทยาลัยนเรศวร ออกแบบลวดลายจากสิ่งแวดล้อมรอบตัวที่สำคัญ คือ มรดกโลก

ซิ่นเข็นใช้ฝ้ายครามย้อมธรรมชาติ จริงแท้แน่นอน ลายตีนจก เป็น #ลายมนสิบหก ต่อด้วย #ซิ่นเข็น ตามแบบฉบับเดิม เข็นซ้าย เข็นขวา เรียงกันสลับซ้ายขวา ต้องเพ่งพินิจดูลายซิ่น แล้วจะเข้าใจว่า ทำไมช่างทอผ้าถึงมีความปราณีตขนาดนี้

ผ้าตีนจกโทนสีคราม ฝ้ายย้อมธรรมชาติ ลายดอกบัวไหล

ที่ไม่ได้อยู่ในเก้าลายโบราณ แต่มีทอใส่กันในชุมชน จึงนำเอาลวดลายเหล่านี้ มาทอขึ้นใหม่ ใส่สีใหม่ คู่กับซิ่นเข็นคราม งามทั้งชุด

สีนวลตา สวยงาม เรียบหรู และดูสง่างาม

มีให้เลือก 2 ลายโบราณ

1. ลายเครือใหญ่

2. ลายแปดขอ

เทคนิคการทอ “จกขนเม่น” แบบไทยพวนโบราณ

‍

ซิ่นตีนจกไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว

สีเอกลักษณ์ ชัดเจน คือ เขียว แดง เหลือง

ตีนจกลายมนสิบหก ต่อด้วยซิ่นตาหว้าจกหัวท้าย

ผืนนี้ ใช้ไหมประดิษฐ์ เป็นเส้นยืน เส้นพุ่ง และจกด้วยไหมเป็นใจ คล้ายกับไหมยี่ห้อโอลิมปิค ในสมัยก่อนที่นำมาทอกัน แต่บ้านเราเรียกว่า ซิ่นตีนจกไหม ซึ่งจริงแล้ว คือ การใช้ไหมปักมาจกนั่นเอง ไม่ใช่ไหมแท้ แต่ด้วยความเงางาม เหมือนไหม จึงเรียกกันแบบนั้น

ผ้าตีนจกลายสิริวชิราภรณ์

ออกแบบโดยนำลายพระราชทาน จำนวน 4 ลาย ได้แก่

1. ลายวชิรภักดิ์ ที่เป็นอักษร “ว” อักษรพระปรมาภิไธยตัวแรกของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว

2. ลายขอเจ้าฟ้าหญิงสิริวัณณวรีฯ

3. ลายหัวใจ แบบเกลียว

4. ลายหัวใจ แบบเรียงต่อกัน

นำลายพระราขทานทั้ง 4 ลาย มาออกแบบร่วมกับลายผ้าตีนจก 9 ลายโบราณของไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว โดยเลือกลายที่มีขนาดเล็ก 3 ลาย ได้แก่ ลายเครือน้อย ลายเครือกลาง และลายเครือใหญ่ ทอสลับกันไปกับลายพระราชทาน

เรามาดูการออกแบบลายทอกันนะคะ

เริ่มต้นด้วยลาย วขิรภักดิ์ ล้อมรอบด้วยลายขอ ที่ออกแบบให้อยู่ตลอดแนวผ้าทั้งผืน สลับกับลายหัวใจแบบเกลียว เพื่อให้สื่อถึงความผูกพันกลมเกลียวกับช่างทอผ้าในชุมชน มีการเชื่อมโยงกับลายภูมิปัญญาดั้งเดิม สลับลายเครือน้อย เครือกลาง เครือใหญ่ เพื่อให้เกิดความสมดุลในผืนผ้า อันจะสื่อถึงความสมดุลในชีวิตของชุมชนที่มีการนำภูมิปัญญามาต่อยอดปรับให้เป็นปัจจุบันตลอดเวลา และออกแบบลายผ้าให้ริมผ้าทั้งสองข้าง รายล้อมด้วยหัวใจที่เรียงร้อยต่อกันไปตลอดผืน เพื่อแสดงถึงความรักที่ต่อเนื่อง อันจะนำพาไปสู่ความยั่งยืนของชุมชน

เทคนิคที่ใช้ทอ คือ การจกด้วย ขนเม่น ตามแบบฉบับของผ้าตีนจกไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว

ซิ่นตีนจกลายปราสาท สีคราม

ทอจกขนเม่น ทั้งผืน ใช้เวลาทอเกือบสองเดือน

‍

‍

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก สุนทรีผ้าไทย (Facebook)